Door Smilla Goossens en Liesa De Baere
Na de laatste buiging
Een longread over het leven
na een professionele danscarrière
BEELD: COTTENBRO STUDIO
Wat na een professionele danscarrière?
De meeste mensen denken pas na over hun pensioen op 65-jarige leeftijd. Voor professionele dansers komt dat moment veel sneller. Hun job is hun passie en hun leven. Wanneer er een einde komt aan hun carrière, volgt er een zoektocht naar een nieuw professioneel leven buiten de danswereld. Hoe verloopt de loopbaanovergang? In welke sectoren belanden de ex-dansers? En wat zijn de psychologische effecten?
Foto: Liesa De Baere
Foto: Liesa De Baere
Foto: Liesa De Baere
Foto: Liesa De Baere
De keuze om te stoppen
Tom Decuyper begon op 19-jarige leeftijd professioneel te dansen. Hij danste bij een Indisch gezelschap, Bollylicious en doceerde in zijn eigen dansschool. Tijdens de coronapandemie, moest hij noodgedwongen zijn carrière pauzeren op 35-jarige leeftijd. Na de pandemie, is hij nooit herbegonnen. Zijn carrière is in mineur geëindigd en voor hem voelde het aan alsof hij geen andere keus had dan te stoppen.
Decuyper moest indirect stoppen door de coronapandemie. Er zijn verschillende redenen waarom dansers hun carrière beëindigen en ze variëren sterk. Hoewel er verschillende oorzaken zijn, kun je twee grote redenen onderscheiden, de pull factor en de push factor. De coronapandemie is een perfect voorbeeld van een push factor.
De push factor is een reden waarom een persoon weg wil uit een bepaalde job. In danscarrières heeft dit vaak te maken met ouderdom of blessures. Naarmate dansers ouder worden, krijgen ze minder vaak de rollen die ze eerder in hun carrière wel kregen. Hierdoor zijn ze minder enthousiast om bepaalde rollen te dansen en daalt hun motivatie. Ze kunnen vaak niet meer voldoen aan de eisen van de job, zo kan het lichaam van een oudere danser bepaalde bewegingen niet meer uitvoeren.
De pull factor is een reden dat een persoon zich aangetrokken voelt tot een bepaalde job.
De werk-privébalans ontbreekt vaak in de professionele danswereld. Dansers werken onregelmatige uren en moeten veel toeren, waardoor de grens tussen hun job en hun privéleven vervaagt. De regelmatige werk-privébalans van een andere job kan dan aantrekkelijk zijn en de doorslag geven om te veranderen. Zeker als de danser kinderen heeft. Bij freelance dansers is financiële zekerheid ook een grote pull factor om te veranderen. Zij ervaren veel werkonzekerheid en vinden het moeilijk om een duurzame carrière uit te bouwen.
In welke sectoren belanden de ex-dansers?
Een carrière als professioneel danser is van korte duur. Net zoals vele andere dansers, stopte Tom Decuyper op 35-jarige leeftijd en maakte hij een complete carrièreswitch. De gemiddelde leeftijd waarop professionele dansers hun loopbaan beëindigen, is rond de 35-40 jaar. Dat is te vroeg om met pensioen te gaan. De ex-dansers gaan dan op zoek naar een nieuwe job, maar in welke sectoren komen ze terecht?
Omscholing Dansers Nederland
Hoe gaat een carrièretransitie?
Wanneer dansers stoppen met dansen en op zoek gaan naar een andere job, spreken we over loopbaantransities. “Het is nog altijd een beetje taboe om daarover te spreken, over die transities”, vertelt Nathalie Douxfils, loopbaanbegeleidster bij het Sociaal Fonds Podiumkunsten. Een organisatie die loopbaanbegeleiding aanbiedt aan iedereen in de culturele sector. Als dansers op het punt komen dat ze moeten nadenken over de transitie, komt dat vaak als een shock. Velen willen er nog niet bij stilstaan. Zeker wanneer een blessure de danser tot een overstap dwingt.
Als ze dan toch besluiten om over te gaan tot transitie, kunnen ze dit individueel doen of samen met een loopbaanbegeleider. Het proces verloopt meestal vlotter als de dansers tijdens hun loopbaan al nagedacht hebben over wat ze in de toekomst willen doen.
“Als danser heb je een houdbaarheidsdatum
“Je weet als danser dat je een houdbaarheidsdatum hebt. Je weet dat je op een bepaald moment zult moeten stoppen”, zegt Decuyper. Aan het begin van zijn carrière, maakte hij zich zorgen of hij later aan een andere job zou geraken. Hij had namelijk geen diploma hoger onderwijs. Toch heeft hij een vlotte en succesvolle overgang gehad. Decuyper heeft geen gebruikgemaakt van loopbaanbegeleiding. Zijn omgeving steunde hem sterk in zijn zoektocht naar ander werk. Decuyper solliciteerde tijdens de coronapandemie voor een tijdelijke job in de kledingsector. Uiteindelijk is hij niet meer teruggekeerd naar de danswereld. Daar leerde hij verschillende vaardigheden zoals discipline, stressbestendigheid en omgaan met verschillende karakters. Die kwaliteiten hebben hem geholpen om op te klimmen binnen het bedrijf. Momenteel werkt hij als senior visual manager bij Juttu, een kledingbedrijf.
I
Tom Decuyper
Kwaliteiten die dansers
kunnen inzetten in een andere job.
Omscholing Dansers Nederland
Wat is ODN?
Veel dansers denken tijdens hun carrière niet of nauwelijks na over wat ze erna willen doen. Vaak willen ze zich eerst richten op wat ze graag doen, dansen. De ervaring nu, de toekomst komt later wel. Maar vroeg of laat komt voor elke danser het moment waarop de danscarrière eindigt. Ze worden geconfronteerd met een plotse verandering, voor het eerst moeten ze nadenken over de toekomst. Omscholing Dansers Nederland (ODN) helpt hen bij deze overgang. De organisatie ondersteunt dansers met hun transitie naar een nieuwe carrière. Dat doet ze door financiële ondersteuning te bieden en persoonlijk loopbaanadvies. Zo krijgt elke danser de kans om te ontdekken welk nieuw beroep bij hem of haar past. Dat kan via workshops, meeloopdagen en oriëntatiecursussen. ODN begeleidt dansers gedurende hun hele carrière, niet alleen de periode erna. Zo kunnen dansers op tijd beginnen na te denken over hun toekomst en goed voorbereid zijn op het moment dat ze stoppen met dansen.
In België bestaat zo'n organisatie als Omscholing Dansers Nederland nog niet. Volgens Nathalie Douxfils zouden dansers hier echt baat bij kunnen hebben. “Er zouden meer middelen moeten komen om mensen te begeleiden in hun transitie, zeker vanuit de overheid.”
Hoe gaat ODN te werk?
ODN begeleidt dansers door hun hele carrière heen. Dansers die bij gezelschappen dansen, zijn automatisch aangesloten bij de omscholingsregeling. Freelancers daarentegen moeten zelf het initiatief nemen om zich bij de organisatie aan te sluiten. Zodra een danser zich aanmeldt voor de regeling, bouwt hij of zij tijdens zijn carrière een premie op. Op basis van het aantal jaren dat je hebt gewerkt en het aantal betaalde premies, ontstaat er een persoonlijk omscholingsbudget. Daarmee kan de ex-danser zijn toekomstige studiekosten betalen of financiële steun krijgen voor zijn woon- en leefkosten. Dat bedrag is gemiddeld 75.000 euro. Jaarlijks ontvangen 100 ex-dansers financiële steun. Daarnaast krijgen de ex-dansers begeleiding van loopbaanadviseurs die samen met hen onderzoeken waar hun talenten liggen en welk nieuw beroep goed bij hen past. Er zijn drie grote thema’s die aan bod komen tijdens een loopbaancoaching: afscheid nemen van de dans, onderzoeken wie je bent en onderzoeken welke job bij je past.
Ontdek hier welke thema's nog vaak aan bod komen in de gesprekken.
Begeleiding van mensen in hun loopbaantransitie, vraagt om
ruimere financiële ondersteuning
Nathalie Douxfils, loopbaanadviseur bij Podiumkunsten
“
Uitdagingen tijdens een carrièretransitie
Professionele dansers die hun carrière beëindigen, gaan door een rouwproces. Dat heeft te maken met het fenomeen “lingering identity”. Hierbij raakt de persoonlijke identiteit sterk verweven met het beroep. Dansers zien hun vak niet als een beroep, maar als een deel van hun identiteit. Ze zeggen ‘ik ben een danser’ in plaats van ‘ik werk als danser’. Wanneer ze hun job opgeven, verliezen ze naast hun werk ook een deel van hun identiteit.
“Het heeft toch wel twee jaar geduurd tegen dat ik kon aanvaarden dat ik moest stoppen”, vertelt Tom Decuyper. Hij voelde de mentale en fysieke impact. Op mentaal vlak had hij het vooral moeilijk met de andere mentaliteit van de mensen waarmee hij moest samenwerken. Mensen in de danswereld hebben een eerder linkse mentaliteit en zijn vrij alternatief. De bedrijfswereld is meer cijfergericht en er heerst een heel andere mindset.
Ook het fysieke aspect van een kantoorjob was moeilijk. Als danser was hij heel de dag fysiek bezig. In de bedrijfswereld gaan mensen fysiek anders met elkaar om. Ze raken elkaar minder aan en hebben een formele manier van communiceren. Decuyper moest zich acclimatiseren aan deze nieuwe werkomgeving.
Conclusie
Tom Decuyper heeft een inspirerend traject afgelegd. Ondanks de mentale en fysieke uitdagingen, slaagde hij erin een nieuwe carrière uit te bouwen. De overgang van een professionele danscarrière naar een ander beroep is ingrijpend en vaak complex. Dansers nemen afscheid van hun passie, wat gepaard gaat met een diepgaand rouwproces. Daarbij komen ook fysieke en mentale gevolgen kijken die niet te onderschatten zijn. In België ontbreekt er nog een organisatie voor loopbaanbegeleiding voor dansers. In Nederland bestaat dit wel met Omscholing Dansers Nederland. Veel ex-dansers kiezen voor sectoren die iets te maken hebben met de artistieke sector of beweging, maar de meeste gaan een compleet andere richting uit. Toch blijft wat er na een professionele danscarrière volgt een complex gegeven, met nog veel plaats voor verbetering. Maar hoe zwaar het afscheid ook is, na de laatste buiging, volgt voor elke danser een toekomst vol nieuwe kansen.